การแมะ คือ การตรวจโดยการจับชีพจร แต่จุดมุ่งหมายและวิธีการตรวจนั้นต่างกัน ในศาสตร์แพทย์แผนจีนกล่าวว่าภายในเส้นเลือดนั้นนอกจากจะมีเลือดอยู่ภายใน แล้วยังมีชี่ หรือที่เรียกให้เข้าใจง่ายๆว่า ลมปราณ อยู่ด้วย ลมปราณจะเป็นตัวที่ขับดันเลือดให้ไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆของร่างกาย(ที่ทำให้ เกิดชีพจร) โดยที่ลมปราณที่ไปยังอวัยวะต่างๆนั้น จะสามารถดูถึงความผิดปกติได้ในตำแหน่งที่ต่างกันในขณะจับชีพจร และความช้า เร็ว ของชีพจรก็จะเป็นตัวบอกถึงสภาพของแต่ละคนได้(ในภาวะที่ร่างกายอยู่ในสภาพ ปกติ ไม่เหนื่อยหรือหลังทานอาหารใหม่ๆ เป็นต้น) เช่น เร็ว-โรคของอวัยวะกลวง โรคร้อน ช้า-โรคของอวัยวะตัน โรคเย็น ลอย-โรคจากภายนอก จม-โรคจากภายใน แรง-ภาวะแกร่ง อ่อนแอ-ภาวะพร่อง เนิบช้า-ความชื้น แน่น- ความเย็น และมือซ้าย สามารถดูได้ถึงอวัยวะ เช่น หัวใจ ตับ ไต ,มือขวา-ปอด กระเพาะอาหาร ไต เป็นต้น ซึ่งถ้าหมอจีนที่มีประสบการณ์สูงๆ ก็สามารถดูได้ว่ามีอะไรผิดปกติบ้าง แต่ถ้าเพิ่งเริ่มเรียนก็สามารถดูได้คร่าวๆก่อน เช่น หัวใจ ตับ ไต กระเพาอาหาร เป็นต้น

การแมะเพื่อตรวจสอบชีพจรนั้น โดยส่วนใหญ่แล้วมักจะตรวจหรือแมะกันบริเวณข้อมือ เพราะว่าบริเวณข้อมือมีจุดต่างๆที่หมอแมะสามารถจับชีพจรได้ และจุดจับชีพจรบนข้อมือแต่ละข้างก็สื่อถึงการทำงานของอวัยวะที่แตกต่างกันออกไป เช่น หมอแมะจะตรวจสอบการทำงานของกระเพาะอาหาร ต้องตรวจสอบทางด้านมือขวา แต่ถ้าต้องการแมะเพื่อตรวจสอบการทำงานของลำไส้เล็ก ก็ต้องแมะกันที่มือซ้าย เป็นต้น

นำมาให้ทุกท่านได้ดูกันเป็นตัวอย่างกับบรรยากาศการแมะกับหมอเส็งที่บริษัท แสงสุริยะฉัตร 2002 จำกัด ตรงข้ามกับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต ถ้าดูจากภาพจะเห็นถึงพลังความศรัทธาของคนจำนวนมากที่มารอตรวจโรคหรือแมะกับหมอเส็ง เท่าที่ผมทราบจากประสบการณ์ในการแมะของหมอเส็งในแต่ละครั้งมีจำนวนผู้คนที่มารอการแมะของท่านไม่ต่ำกว่า 500 คน (ไม่ได้พิมพ์ผิดครับ 500 คน) ซึ่งเป็นจำนวนที่เยอะมากจริงๆ

หลายท่านอาจจะยังสงสัยว่ารู้ได้ไงว่าถึง 500 คน ก็นับจากบัตรคิวนะสิครับ การแมะของหมอเส็งกับคนจำนวนมากขนาดนั้น ก็จำเป็นต้องมีการเรียงคิวเป็นธรรมดาอยู่แล้วครับ

คนที่มารอการแมะกับหมอเส็งก็มีอาการไม่สบายแตกต่างกันไป ตั้งแต่คนเจ็บป่วยที่สามารถมารับการตรวจแมะได้ด้วยตนเองจนกระทั่งคนเจ็บป่วยที่ต้องนั่งรถเข็นและต้องให้ญาติพี่น้องช่วยดูแล

ในส่วนของกระบวนการแมะของหมอเส็งนั้น เริ่มต้นจากการที่ท่านได้รับบัตรคิวเสียก่อน แต่เนื่องจากคนที่ไปรอรับการแมะกับหมอเส็งมีอยู่จำนวนมาก ถ้าไปรอรับบัตรคิวช้าอาจจะทำให้ต้องรอการแมะกับหมอเส็งนานก็ได้ เพราะฉะนั้นถ้าใครอยากแมะกับหมอเส็งก่อนก็ต้องรีบจองคิวก่อน จากนั้นให้ท่านกรอกรายละเอียดอาการไม่สบายของท่านว่าเป็นอะไร มีอาการอย่างไร รอสักครู่ประมาณ 14.00 น. คุณหมอเส็งจะเริ่มการแมะ ซึ่งจะเรียกตามคิว คิวละ 50 คน ถ้าหมดคิวนี้ก็จะเรียกอีก 50 คนเป็นแบบนี้ไปเรื่อยๆ จนครบทุกคน

ถ้าท่านถึงคิวของท่านที่จะได้แมะกับหมอเส็งแล้ว ท่านต้องเข้าไปให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับอาการไม่สบายของท่านกับผู้ช่วยของคุณหมอเส็ง ซึ่งมีอยู่ประมาณ 2-3 ท่าน ที่คอยสอบถามข้อมูลเบื้องต้นก่อนที่คุณหมอเส็งจะทำการแมะ

การแมะของคุณหมอเส็งจะใช้วิธีการจับชีพจรที่หลังมือ แล้วสอบถามอาการต่างๆ ด้วยตัวคุณหมอเส็งเอง ซึ่งจะใช้เวลาไม่นานนัก จากนั้นคุณหมอเส็งจะจัดยาให้กับคนที่ไม่สบาย และเขียนลงในบัตรคิวว่าต้องทานยาอะไรบ้าง เป็นอันเสร็จสิ้นการแมะต่อคน